The Bible in Mon

The following image shows the first few verses from John's Gospel in the Haswell version, first published in 1847 by AFBS, (American and Foreign Bible Society), Maulmein. This page is taken from a New Testament published in 1950 by British & Foreign Bible Society, Rangoon. [The Bible in Mon]

ေအာက်ကပုံက ၁၈၄၇ ခုနှစ်မှာ American and Foreign Bible Society - ေမာ်လြမိုင်က ပထမဦးဆုံး ပုံနှိပ်ထုတ်ေဝတဲ့ ဟာ့စဝဲလ် ဗားရှင်း "ေယာဟန်၏ သတင်းေကာင်း" ရဲ့ အစပိုင်း သမ္မာကျမ်းချက် အချို့ကို ြပထားတာပါ။ ဒီကျမ်းချက်ေတွပါတဲ့ စာမျက်နှာကို ၁၉၅၀ မှာ British and Foreign Bible Society - ရန်ကုန်က ပုံနှိပ်ထုတ်ေဝတဲ့ သမ္မာကျမ်းစာ ကမ္ဘာသစ်ကျမ်းကေန ထုတ်နုတ်ထားတာ ြဖစ်ပါတယ်။

Romanization (Transcription)

Kharet Wang Yohan

1. Paduar tom pathama téi gauh ga lan ma neim. Ga lan magaéh gauh ma neim koom kaw kyaik moa jaw
2. ra. Ga lan gauh le dauh kyaik ra. Téi ga lan wu paduar tom pathama gauh neim koom kaw kyaik
3. ra. Téi ga lan wu jamap araé ot som tau gauh kataw ba dauh low ra. Araé tué la
4. pon héi kataw ba dauh gauh cha banaot moa moa héi moa, paduar ga lan téi gauh lamyom ma neim ra. Téi la
5. myom gauh le dauh la yiah manih ra. Téi la yiah gauh le yiah tamah paduar domlu gauh dauh tuar domlu wu hei dòing ket.
6. Yohan ma neim yamau manih moa gauh kyaik jia ka ba laéh ra. Téi nyiah gauh dauh sak suar
7. tuar manih gomlaaing tau wu naé kaw nyiah nyong gei patéih magaéh da tét da dauh la yaih gauh nyaih wu.
8. Smoic gei dòing sak suar tuar ma klòing ra. Nyiah wu la yiah gauh héi seng. Da tét da dauh
9. la yiah gauh smoic gei dòing sak suar tuar ma klòing roong.

Understanding Mon words / မွန်စကားလုံးများကို ေလ့လာြခင်း

Kharet (n) Christ; Jesus Christ. ခေရတ် (န) ခရစ်ေတာ်၊ ေယရှုခရစ်ေတာ်။
Wang (n) testament; biography; history. ဝင် (န) [ခရစ်] ဝင်၊ အထုပ္ပတ္တိ၊ သမိုင်း။
Yohan (n) John. ေယာဟာန် (န) ေယာဟန်။

#1 line:
paduar (in this case time expression) at; in. (အချိန်ြပစကားလုံး) ၌၊ မှာ၊ တွင်။
tom (n) root; origin; beginning. တံ (န) အစ၊ မူလ၊ အရင်းအြမစ်။
pathama (n) first; beginning. ပထမ (န) ပထမ။
téi (demonstrative) that. (အညွန်းစကားလုံး) ထို၊ ဟို။
gauh (demonstrative) that. ဂဟ် / ဂှ် (အညွှန်းစကားလုံး) ထို၊ ဟို (ဝိဘတ်) သည်၊ က၊ မှာ။
ga lan (n) speech; Manifestation. ဂလာန် (န) မိန့်ခွန်း၊ နှုတ်ကပတ်ေတာ်။
ma (article used as an optional one) မ (အြဖည့်ပုဒ် အဓိပ္ပာယ်ထူးထူးြခားြခား မရှိ)
neim (v) to be there, to have. နွံ (ြကိ) ရှိ (တယ်)။
ma (article used for a verb to transform it into an adjective) gaéh (v) to say but together it means "if". မ (ြကိယာကို နာမဝိေသသန ြပုလုပ်ေပးတဲ့ ပစ္စည်း) ဂး (ြကိ) ေြပာဆုိ (တယ်) ဒါေပမယ့် မ္ဂး / မဂး ဆိုပါက "တကယ်လို့" ဆိုြပီး အဓိပ္ပယ် ရပါတယ်။
koom (v) to gather and kaw (preposition used before object) but together it sometimes means "together with". ေကာံ (ြကိ) စုရုံး (တယ်)။ ကု (ကံဝိဘတ်၊ အသုံးခံြပဝိဘတ်) နဲ့၊ နှင့် ဒါေပမယ့် ေကာံကု ဆိုပါက တစ်ခါတရံ "နဲ့အတူ" လို့ အဓိပ္ပာယ်ရပါတယ်။
kyaik (n) God. ကျာ် (န) ဘုရား။
moa (numerical expression) one; 1. မွဲ (အေရအတွက်ြပစကားလုံး) တစ်၊ ၁။ jaw (v) to put; to place. (ြကိ) ထား (တယ်)။ but together it means "together" အတူတူဆိုရင် "တကွ" လို့ အဓိပ္ပာယ် ရပါတယ်။

#2 line:
ra (affirmative and optional). ရ (ဝါကျအဆုံးသတ်စကားလုံး)။
le (command maker). ေလ / ေလဝ် (command maker) ဗမာစကားလုံး "ေလ" နဲ့ အနီးစပ်ဆုံး တူညီ။ ဥပမာ - ခင်ဗျား သွားေြပာေလ ။
dauh (v) to be. ဒဟ် / ဒှ် (ြကိ) ြဖစ် (တယ်)။
wu (demonstrative) this. (အညွှန်းြပစကားလုံး) ဒီ၊ သည်။ (ဝိဘတ်) ကတ္တားဝိဘတ် - သည်၊ က၊ မှာ။

#3 line
jamap (quantifier) each. (ပမာဏြပစကားလုံး) [အရာ] တိုင်း။
araé (n) affair. အရာ (န) အရာ [ရာ]။
ot som (quantifier) all. အိုတ်သီု (ပမာဏြပစကားလုံး) အားလုံး၊ ဥဿုံ။
kataw (v) to stand up; to become [to exist]. (ြကိ) မတ်တပ်ရပ် (တယ်)၊ (ြဖစ်) လာတယ်။
ba dauh (v) to make; to create. ဗဒဟ် / ဗဒှ်(ြကိ) ြပုလုပ် (တယ်)၊ ဖန်ဆင်း (တယ်)။
low (aux used for actions one has already done in the past). လဝ် (ြကိယာေထာက်) အတိတ်မှာ လုပ်ြပီးေြကာင်းကိုြပတယ်။
tué la (n) lord; master; owner. (န) တလ၊ အရှင်သခင်၊ အသျှင်။

#4 line
pon (n) power. ပိုန် (န) တန်ခိုးဣဒ္ဓိပါတ်။
héi (negator) no; not. (အြငင်းြပစကားလုံး) မ [ဟုတ်]။
cha (n) only. ဆ (န) ေလာက်ပဲ၊ မျှသာ။
banaot (n) number. (န) အေရအတွက်။
lamyom (n) life; being alive. လမျုီ (န) အသက်။

#5 line
la yiah (n) spark. လျး၊ လယး (န) ဂုဏ်ေရာင်၊ အလင်းတန်း။
manih (n) human beings; humanity. (န) လူ၊ လူသား။
yiah tamah (v) give lights; shiny. (ြကိ) လင်းလက် (တယ်)၊ ေတာက်ပ (တယ်)။
domlu (n) darkness. (န) အေမှာင်ထု။
tuar (completive aspect) finish doing something. တုဲ (အြပုအမူတစ်ခု ြပီးဆုံးေြကာင်းြပ စကားလုံး) ြပီး၊ ြပီးြပီ။
dòing ket (v/compound verb) overshadow. ဒုင်ေကတ် (ေပါင်းစပ်ြကိ) ခံယူ (တယ်)။

#6 line
Yohan (n) John. ေယာဟာန် (န) ေယာဟန်။
yamau (n) name. (န) နာမ၊ နာမည်။
jia ka (v/compound verb) make (sb) do something. စကာ (ေပါင်းစပ်ြကိ) ခိုင်းေစ (တယ်)။
ba laéh (v) let (sb) free from. (ြကိ) လွှတ် (လိုက်တယ်)။
nyiah (pron) he/she, very often older than the speaker. ညး (နာမ်စား) သူ၊ အများအားြဖင့် အသက်အရွယ် ြကီးသူေတွအတွက် ပိုသုံးေလ့ရှိ။
sak suar (n) proof; evidence; testimony. (န) သက်ေသ၊ အေထာက်အထား။

#7 line
gomlaaing (noun plural maker). (အများြပစကားလုံး) များ၊ ေတွ။
tau (noun plural maker). (အများြပစကားလုံး) တို့။
naé kaw (preposition) by; via. (အသုံးခံြပဝိဘတ်) နဲ့၊ နဲ့အတူ၊ ြဖင့်၊ နှင့်၊ နှင့်အတူ။
nyong (v) to be alike and gei (v) to get but together it means "in order to". ညံင် (ြကိ) တူ (တယ်)၊ (ြကိ) ရ (တယ်)၊ "nyong gei" ဆိုပါက "ဖို့၊ ရန်၊ အလုိ့ငှာ" လို့ အဓိပ္ပာယ်ရပါတယ်။
patéih (v) to believe in. ပေတဟ် / ေပ္တ၄် (ြကိ) ယုံြကည်၊ သက်ဝင် (တယ်)။
tét (v) to leave; to get out of. တိတ် (ြကိ) ထွက်ခွာ (တယ်)။

#8 line
smoic (v/n) to want to/desire. (ြကိ / န) --- ချင် (တယ်) / လိုအင်ဆန္ဒ။
dòing sak suar (v) testify. (ြကိ) သက်ေသခံ (တယ်)။
klòing (v) to come. (ြကိ) လာ (တယ်)။
seng (v) to be true. ေသင် (ြကိ) ဟုတ် (တယ်)၊ မှန် (တယ်)။

#9 line
roong (irrealis) but sometimes used in future sense. ေရာင် (irrealis) တစ်ခါတရံ အနာဂတ်ကာလြပစကားလုံး ၁ လုံးအြဖစ် သုံးနိုင်။

English Translation from HERE

The Testament of John

1. In the beginning [of creation] there was the Manifestation; And that Manifestation was with God; and God was [the embodiment of] that Manifestation.
2. This was in the beginning with God.
3. Everything was within his power, [otherwise] nothing would ever exist.
4. Through him [there] was Life and Life became the spark of humanity
5. And that [ensuing] fire lights the darkness and darkness does not overshadow it.
6. There was a man sent by God, his name [was] John [the Baptist.]
7. He came for that testimony, to testify [concerning] the light, so that every human [being] may [come] to believe by his [testimony.]
8. He was not the light, except that he was to testify [concerning] it.
9. There was the light of the truth, that which lights everyone who is born.

ဗမာဘာသာြပန်ဆိုချက်ကို ဒီက ယူပါတယ်။

ရှင်ေယာဟန်ခရစ်ဝင်

1. အစဦး၌ နှုတ်ကပတ်ေတာ်ရှိ၏။ နှုတ်ကပတ်ေတာ်သည် ဘုရားသခင်နှင့်အတူ ရှိ၏။ နှုတ်ကပတ် ေတာ်သည်လည်း ဘုရားသခင် ြဖစ်ေတာ်မူ၏။
2. ထိုနှုတ်ကပတ်ေတာ်သည် အစဦး၌ ဘုရားသခင်နှင့်အတူ ရှိ၏။
3. နှုတ်ကပတ်ေတာ်သည် ခပ်သိမ်းေသာ အရာတို့ကို ဖန်ဆင်းေတာ်မူ၏။ ဖန်ဆင်းြခင်းနှင့် ကင်းလွတ်လျက် ြဖစ်ေသာအရာ တစ်စုံတစ်ခုမျှ မရှိ။
4. ထိုနှုတ်ကပတ်ေတာ်၌ အသက် ရှိ၏။ ထိုအသက်သည်လည်း လူတို့၏ အလင်း ြဖစ်၏။
5. ထိုအလင်းသည် ေမှာင်မိုက်၌ လင်း၍ ေမှာင်မိုက်သည် မခံမယူ။
6. ေယာဟန်အမည်ရှိေသာ သူတစ်ေယာက်ကို ဘုရားသခင် ေစလွှတ်ေတာ်မူ၏။
7. ထိုသူကို လူအေပါင်းတုိ့သည် အမှီြပု၍ ယုံြကည်ြခင်းသုိ့ ေရာက်မည်ေြကာင်း ထိုသူသည် သက်ေသခံ ြဖစ်၍၊ အလင်းေတာ်၏အေြကာင်းကို သက်ေသခံြခင်းငှာသာ လာ၏။ 
8. ထိုသူသည် အလင်းေတာ်မဟုတ်။ အလင်းေတာ်၏အေြကာင်းကို သက်ေသခံြခင်းငှာသာ လာ၏။
9. ဟုတ်မှန်ေသာ အလင်းမူကား၊ ဤေလာကသို့ ြကွလာလျက် ခပ်သိမ်းေသာ လူအေပါင်းတို့အား အလင်းကို ေပးေသာသူ ြဖစ်သတည်း။

External Links:
Mon Young Men's Christian Association (MYMCA)
Mon Joshua Project