မွန်ခမာ: Mon-Khmer

ေတာင်ပိုိင်းမွန်ဂိုလွိုက် - ြမန်မာ နှင့် ထုိင်းနိုင်ငံတို့ရှိ မွန်များ၊ ကေမ္ဗာဒီးယားနိုင်ငံ တိုင်းသားများ ြဖစ်ေသာ ခမာများ၊ ရှမ်းြပည်နယ် ေြမာက်ပိုင်းရှိ ပေလာင် နှင့် ပေလးများ၊ ရှမ်းြပည်နယ် အေရှ့ပိုင်းရှိ ‘ဝ’ နှင့် လဝများ၊ ရှမ်း ြပည်နယ်ေတာင်ပိုင်းရှိ ယင်းကျား၊ ယင်းနက်များ။ (စာ-၃၇)

[Translation: Southern Mongoloid - Mons in Burma (Myanmar) and Thailand, Khmers in Cambodia, Palaung (De'ang) and Pale in Northern Shan State, Wa and Lawa in Eastern Shan State, Yangkya and Yangnak in Southern Shan State. (p. 37) By Ramaññades]

ေတာင်ပိုင်း မွန်ခမာအနွယ်ဝင်တို့၏ ေရွှ့ေြပာင်းမှုမှာ လယ်စပါး စိုက်ပျုိးနိုင်မှုကိုလိုက်၍ ဤကဲ့သို့ “တံုကင်ေဒသမှ ြမန်မာ ရာမညေဒသအထိ ေရာက်ခဲ့သည်" ဟု ဆိုရန် ရှိေပသည်။ (စာ-၄၁)

[It seems the Mon-Khmers' arrival up to Ramaññades along the way from Tungkang was due to their transit from one place to another in search of fields for rice-growing. (p. 41)]

မွန် နှင့် ခမာတို့မှာ ြမင်းကို စတင်ေမွးြမူသူများ ြဖစ်သည်။ (စာ-၄၀၊ ၄၁)

[Mons and Khmers are the very first people who had started to train horses for using them in their everyday lives. (pp. 40,41)]

မွန်အနွယ်ဝင်များတွင် ေြမွနဂါးကို ကိုးကွယ်မှုနှင့် ဆက်စပ်ေနေသာ ယံုြကည်မှု၊ ဓေလ့ထံုးစံများ ရှိေနေပေသးသည်။ (စာ-၄၅)

[The Monic people still have believes and customs which are to do with worshiping serpents and dragons. (p. 45)]

ခါဆီ၊ လဝ-မွန်ခမာအနွယ်ဝင် [Khahsi and Lawa people are grouped into Mon-Khmer.]

ြသစြတို ေအရှားတစ်ဘာသာစကား [The languages these people speak are Austroasiatic.]

သုဝဏ္ဏဘူမိ ေရွှြမို့ေတာ် [The great city of the ancient Mon Kingdom Suvannbhumi was well known as the golden city.]

သုဝဏ္ဏဘူမိ (တရုတ်မှတ်တမ်းတွင် ကျင်လင် ဟု ေခါ်သည်။ ေရွှနယ်နိမိတ်ဟု အဓိပ္ပာယ်ရသည်။) (စာ-၅၃)

[Suvannabhumi (in Chinese records, it was called Jin Ling [pinyin: jīn lǐng]. It means the golden territory.) (p. 53)]

ယခုစစ်ေတာင်း နှင့် သံလွင်ြမစ် နှစ်သွယ်စပ်ြကား မုတ္တမပင်လယ်ေကွ့ေပါ်ရှိ ကမ်းေြမာင်ေဒသမှာ သုဝဏ္ဏဘူမိနုိင်ငံ တည်ခဲ့ရာေဒသ ြဖစ်၏။ ြမို့ေတာ်မှာ ထိုေဒသရှိ ေကလာသေတာင်ေြခတွင် ရှိသည်။ အိန္ဒိယေတာင်ပိုင်း မေလးကျွန်းဆွယ်၊ သီဟိုဠ်ကျွန်းတို့နှင့် ကုန်သွယ်ရာ ဆိပ်ကမ်းြမို့ြကီး ြဖစ်၏။ ထိုြမို့သည် တနသင်္ာရီရုိးမကို ြဖတ်ေကျာ်ကာ ထိိုင်းနိုင်ငံဘက်ရှိ ဒွါရာဝတီနိုင်ငံနှင့် ကုန်းလမ်း ကုန်သွယ်ရာစခန်းြမို့လည်း ြဖစ်သည်။(စာ-၆၅)

[The coastal strip alongside Andaman Sea and the area between Sittaung river and Salween river used to be the territory of the ancient kingdom Suvannabhumi. (p. 65)]

သမိုင်းေခတ်ဦးက ဤြမို့ကို ရတနာသိုက်ြကီးအြဖစ် သိခဲ့ြကသည်။ တရုတ်၊ ေရာမ၊ ေခါမ၊ အိန္ဒိယ ကုန်သည် များက ဤြမို့ကို ေရွှေြမဟု အဓိပ္ပယ်ရေသာ မိမိတို့ဘာသာ စကားများြဖင့် အမည်ေပး၍ မှတ်တမ်းတင်ခဲ့ြက၏။ သုဝဏ္ဏဘူမိနိုင်ငံ၏ နယ်နိမိတ်အကျယ်မှာ အေနာက်ဘက် ဧရာဝတီြမစ်၊ အေရှ့ဘက် ေသာင်ရင်းြမစ်အထိြဖစ်ေသာ ဧရာဝတီ၊ စစ်ေတာင်း၊ သံလွင်ြမစ်တို့၏ ြမစ်ဝကျွန်းေပါ်ေဒသဟု ယူဆနိုင်ပါသည်။

[At the early age of the ancient history, this city was known as the treasure. It was named and recorded in different languages but same in meaning, of the golden land, by traders from China, Rome, Greece, and India. The region was limited by Irrawaddy river in the west and Thaung Yin river (Moei river) in the east. It is considered the delta region of Irrawaddy, Sittaung, and Salween rivers.]

ဤေဒသတွင် ခရစ်ေပါ်ဦးေလာက်က ေနထိုင်သွားြကသူတို့မှာ ြသစေြတလွိုက်လူမျုိးနွယ်ဝင်များ ြဖစ်သည်။ ြမန်မာဒဏ္ဍာရီတို့တွင် ဘီလူးဟု ေခါ်သူများမှာ ဤလူများပင် ြဖစ်သည််ဟု ယူဆရ၏။ ဘီလူးတို့ ေနရာသို့ ေရှးဦးမွန်များ ေရာက်လာေသာအခါ ဘီလူးတို့သည် ပင်လယ်တွင်းသို့ ဆုတ်ခွာေပးခဲ့ရဟန်တူသည်။ မိမိတို့ ေနရာေဟာင်းကို ြပန်ရေရးအတွက် ဘီလူးတို့သည် ကမ်းသို့တက်၍ ေရှးဦးမွန်တို့နှင့် အခါအားေလျာ်စွာ စစ်ဆင်ခဲ့ ြကသည်။ မနိုင်သည်နှင့် အဆံုး၌ အချုိ့ ပင်လယ်တွင်းရှိ ကျွန်းများသို့ ေရွှ့ေြပာင်းခဲ့သည်။ အချုိ့မှာ ယခု သထုံ ြဖစ်ေသာ ရက္ခပူရြမုိ့ကို တည်ေထာင်ခဲ့၏။ ေရှးဦးမွန်တို့ အင်အားများလာေသာအခါ ဘီလူးတို့သည် ထုိေဒသမှပင် ေတာင်ဘက် သို့ေရွှ့ေြပာင်းခဲ့ရဟန် တူ၏။

[The people had ever lived in this region in the very first century AD are Australoid. They are supposed to be giants what Burmese call them in their legends. When old Mons arrived in there to these giants' place, they had to leave from their place and move into (some islands) the ocean. They seemed have fought with old Mons staying inland occasionally to regain their old territory but had not won at the end and some of them had moved to the islands in the ocean. Some had established Rakkhapura (now Thaton/Sudhammavati.) When old Mons were stronger, these giants had to move to the south from Rakkhapura]

ဘီစီ ၂၅၀ ခန့်က ရှင်ေသာနနှင့်ရှင်ဥတ္တရမေထရ် (၂) ပါးသည် သုဝဏ္ဏဘူမိသို့သာသနာ၏ အစကို ဤနိုင်ငံတွင် ပျုိးေထာင်ြပုစုခဲ့သည်ဟု အဆိုရှိုသည်။ ဤေဒသရှိ ေကလာသေတာင်မှာ ပုဂံေခတ် ကျန်စစ်သားမင်းြကီးနှင့် ဟံသာဝတီဓမ္မေစတီမင်းတို့အတွက် အထွတ်အြမတ်ထားရာ ဗုဒ္ဓသာသနာ၏ အချက်အချာေဒသ တစ်ခု ြဖစ်ေပသည်။ သုဝဏ္ဏနိုင်ငံသားတို့သည် ဆင်ဖမ်းဝါသနာပါ၍ ဆင်ကို စီးနင်းြကေြကာင်း၊ ဆင်များေသလျှင် ဆင်စွယ်ကို နှုတ်ယူြကေြကာင်း၊ ထိုြမို့မှ အတွင်းပိုင်းသို့ သွားေသာ ကုန်းလမ်းခရီးကို လိုက်လျှင် လင်ယန် ေခါ်နိုင်ငံတစ်ခုရှိသည်။ (စာ-၆၆)

[At around BC 250, two monks, Rev. Sona and Rev. Uttara, had brought the Theravada Buddhism to Suvannabhumi and that was the beginning of the this religion in the country. The Mt. Kelasa used to be the main area for Buddhism and Kyansitthar of Pagan (variations: Bagan) and Dhammacedi of Hamsavati (variations: Hongsawatoi; Hanthawaddy) had appreciated it. People from Suvannabhumi were fond of hunting elephants and used them for transportation purpose. When their elephants got died, they took their tusks. Tracing the land route to inside Burma from this city, there was a kingdom called Lin Yan. (p. 66)]

ဝန်ခံချက်

ဗိုလ်မှူးဘရှင်ေရးြပီး အင်းဝစာအုပ်တိုက်ကေန ၁၉၉၈၊ ြသဂုတ်လမှာ တတိယအြကိမ်အေနနဲ့ ထုတ်ေဝတဲ့ "အေနာ်ရထာအရင်က ြမန်မာနိုင်ငံ"စာအုပ်မှ ေကာက်နုတ်ချက် ြဖစ်ပါတယ်။

[Reference: Taken from the "Burma Before Anawratha's Reign" written by Ba Shin, Bo Hmu, August, 1988, third edition, Inwa Publishing house. (Rangoon, Burma)]

Translated by Ramaññades